Компьютер сургалтын төв

Шалгагдаж байгаа нөхцөлүүд бүгд үнэн бол эцсийн үр дүн үнэн байна.  Үр дүн нь int  төрлийн утгатай ба  Үнэн=1, Худал=0 гэсэн тус тусын харгалзах утгатай байна.

Бичигдэх хэлбэр :  илэрхийлэл1  &&  илэрхийлэл2  . . .

Дээр бичиж байсан жишээгээ одоо  && үйлдэл ашиглан бичье.

if((ch=’  ‘)&&(өмнөх тэмдэгт нь үсэг)) num++;

else

  {  if((ch нь өгүүлбэрийн төгсгөл)&&( өмнөх тэмдэгт нь үсэг)) num++;

  }

Энэ жишээг үйлдлийн зэрэглэл ойлгосон хүн бол хаалтгүй бичнэ.

if(ch=’  ‘  &&  өмнөх тэмдэгт нь үсэг)

Гэхдээ харахад ойлгомжтой байх үүднээс хаалт хэрэглэхийг зарим хүн илүүд үздэг.

Жишээ 1 :

#include

int a=1,b=2;

char c=’k’;

main()

{

   if (a=1 && b=2 && c=’k’) 

       printf(“ Бүх шалгалтууд үнэн байна”);

  else

       printf(“Аль нэг нь, магадгүй бүгд худал байж ч болно.”);

}

Шалгагдаж байгаа нөхцлүүдийн ядаж нэг  нөхцөл нь ҮНЭН бол үр дүн нь ҮНЭН байна.  Харин нөхцлүүд нь бүгд  ХУДАЛ тохиолдолд  л  үр дүн ХУДАЛ байна.

Бичигдэх хэлбэр :  илэрхийлэл1  | |  илэрхийлэл2  . . .

Жишээ нь :

#include

int a=1,b=2;

char c=’k’;

main()

{    if (a=1 || b=1 || c=’a’) 

          printf(“ Нөхцөлүүдийн аль нэг нь үнэн байна”);

      else

          printf(“Нөхцөлүүд бүгд худал байна.”);

}

Өмнөх үг тоолдог жишээгээ БУЮУ үйлдэл ашиглан  кодчилолыг улам багасгая.

Жишээ :

if((ch=’  ‘  && өмнөх тэмдэгт нь үсэг) ||

     (ch нь өгүүлбэрийн төгсгөл && өмнөх тэмдэгт нь үсэг))

          num++;

&& үйлдэл нь ||-аасаа өндөр зэрэглэлтэй учраас энд мөн хаалт хэрэглэхгүй байж болно.  Гэхдээ ингэж кодчилолыг багасгах нь түүнийг ойлгоход улам төвөгтэй болгож байна .

if(ch=’  ‘  && өмнөх тэмдэгт нь үсэг || ch нь өгүүлбэрийн төгсгөл && өмнөх тэмдэгт нь үсэг)  num++;

Логик илэрхийлэл нь үнэн, худал гэсэн 2 л утгатай байдаг. Тэгвэл энэ үйлдлээр илэрхийллийн үр дүнг урвуугаар хөрвүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл ҮНЭН утгыг ХУДАЛ,  ХУДАЛ утгыг ҮНЭН болгоно.

Жишээ :   ! (5 < 7)      Энэ илэрхийлэл нь худал утгатай байна. 

Логик үгүйсгэл үйлдэл нь унар үйлдэл юм. Тиймээс && ба || үйлдлүүдээс өндөр зэрэглэлтэй үйлдэл юм.

 !(5<7) || (3>2)        -ын  үр дүн  ҮНЭН

 !(5<7   ||  3>2)        -ын  үр дүн  ХУДАЛ

7.5              Үйлдлүүдийн зэрэглэл

7.6       switch команд

Си хэлэнд тухайн нэг илэрхийлсэн утгаас шалтгаалж олон сонголт хийх шаардлагыг хэрэгжүүлдэг команд байдаг.

Бичигдэх хэлбэр :

switch (Илэрхийлэл) {

                        case утга1 : Командууд; Командууд; . . . break;

                        case утга2 : Командууд; Командууд; . . . break;

                        . . .

                        default : Командууд; break;

            }

Энд Илэрхийллийн утгаас олон командуудын аль нь биелэгдэх нь шалтгаална.  Хэрэв илэрхийллийн утга нь утга1-тэй тэнцүү бол утга1-ын коммандууд биелэгдэнэ. Хэрэв утга2-той тэнцүү бол түүний командууд биелэгдэх гэх мэт …

Харин илэрхийллийн утга тухайн сонголтуудад байхгүй бол default түлхүүр үгийн дараах командууд биелэгдэнэ.  switch командыг тухайн хэрэглэх шаардлагаас хамаарч янз янзаар бичиж ашигладаг.  Үүнд :

v  break  командыг бичихгүй байж болно.

v  default сонголт байхгүй байж болно.

v  Хамгийн сүүлчийн сонголтын ард break бичих шаардлагагүй.

Гэхдээ дараах дүрмийг зайлшгүй баримтлах ёстой.

-                                                          илэрхийлэл нь int төрлийн утга буцаах ёстой.

-                                                          case түлхүүр үгийн хойно зөвхөн тэмдэгтэн болон тоон тогтмол л  бичигдэнэ.

-                                                          Сонголтын утгууд нь хоорондоо ялгаатай утга байх ёстой.

switch-ээс тасалдлын оператор break-ийн тусламжтайгаар гардаг.

a=2;

switch (a) {

                        case 1 : printf(“ Утга 1 ”); break;

                        case 2 : printf(“ Утга 2 ”);

                        case 3 : printf(“ Утга 3 ”);

  break;

            }

Үр дүн нь :          Утга 2

                           Утга 3

Энд 2 гэсэн сонголтыг break –ээр төгсгөөгүй учир шууд дараачийн сонголт руу орж байна.  Олон утгаас шалтгаалах командыг биелүүлэхийн тулд switch-ийн зарим сонголтод break бичдэггүй.

   switch(x)

     {           case2 : case 4: case 6 : case 8:  printf(“ Тэгш тоо ”);   break;

     }

switch, if хоёр нь хоёулаа сонголтын командууд бөгөөд олон сонголттой үед switch ашиглах нь илүү тохиромжтой байдаг.

if(score>=90) grade=’A’;

else if(score>=80) grade=’B’;

       else if(score>=70) grade=’C’;

              else if(score>=60) grade=’D’;

                     else grade=’F’;

 Эдгээр if-үүдийг нэг л switch орлож чадна.

int n;

n=score/10;

switch(n)

  {

        case 10:

        case 9: grade=’A’; break;

        case 8: grade=’B’; break;

        case 7: grade=’C’; break;

        case 6: grade=’D’; break;

        default: grade=’F’; break;

  }

Жишээ :

switch(c)

{          case ‘a’ :  printf(“ a үсэг ”); break;

            case ‘b’ :  printf(“ b үсэг ”); break;

            case ‘c’ :  printf(“ c үсэг ”); break;

            }

Нэг буюу хэд хэдэн үйлдлийг олон дахин гүйцэтгэх зорилгоор давталтын командуудыг ашигладаг. Си хэлэнд дараах 3 давталтын командыг ашигладаг.

1.                              Тодорхой давталт ( for )

2.                              Нөхцөлт давталт ( while )

3.                              Нөхцөлт давталт ( do . . . while )

7.1       Тодорхой давталт буюу for давталт

Давтах давталтын тоо тодорхой бол энэ операторыг ашигладаг. Энэ давталтыг тоолуурт давталт ч гэж нэрлэдэг.

Бичигдэх хэлбэр :

for([<ЭхлэхИлэрхийлэл>];[<ШалгахИлэрхийлэл>];[<АлхамИлэрхийлэл>])

     команд;

Энэ давталт нь <ШалгахИлэрхийлэл>-ийн утга худал болтол биелнэ.  Хэрэв <ЭхлэхИлэрхийлэл> нь <ШалгахИлэрхийлэл>-ийн утгаас хальсан тохиолдолд цикл ганц ч удаа  биелэхгүй. <АлхамИлэрхийлэл> нь давталтын  тоолуурын утга хэрхэн өөрчлөгдөхийг тодорхойлно.

1.                              Хэрэв Шалгах илэрхийллийн утга үнэн бол оператор биелнэ. Дараа нь алхам тодорхойлсон илэрхийлэл бодогдоно.

2.                              Хэрэв Шалгах илэрхийлэл байхгүй бол түүний утгыг үнэнд тооцож, дээрх маягаар давталт үргэлжилнэ. Ийм тохиолдолд давталт төгсгөлгүй үргэлжилнэ.

3.                              Хэрэв нөхцөлт илэрхийллийн утга худал бол for  операторын хийх үйлдэл төгсөж удирдлага түүний дараагийн операторт  шилжинэ.

Жишээн дээр тайлбарлавал илүү ойлгомжтой байх болно.

printf(“ Тоолж байна . . . ”);

for(i=1; i<=10; i++)   printf(“%d ”,i);

Одоо дээрх программын хэсгийг тайлбарлая. Давталт нь ЭхлэхИлэрхийллээс эхлэх ба i-д утгыг 1 утгыг олгоно. ЭхлэхИлэрхийлэл нь давталтад  ердөө ганц удаа буюу хамгийн эхэнд биелэгдэнэ. Дараа нь Шалгах илэрхийлэл бодогдоно. Ингээд 1<=10 нь үнэн учир давталт цааш үргэлжилж, printf функц ажиллан дэлгэцэнд 1 гэж хэвлэнэ.  Дараа нь АлхамИлэрхийлэл бодогдон i–ын утга 2 болно.  Тэгээд  Шалгах Илэрхийлэл бодогдон i<=10 эсэхийг шалгах гэх мэтчилэн давталт үргэлжилнэ. Шалгах Илэрхийллийн утга худал болсон үед давталтаас гарна.

Дээрх жишээний үр дүн :

Тоолж байна . . .

1          2          3          4          5          6          7          8          9          10

Жишээ 2 :

for(i=10; i>0; i--)   printf(“%d ”,i);

Жишээ 3 :  Давталтын алхам нь  1- ээс ялгаатай байж болно.

for(i=1; i<18; i+=3)   printf(“%d ”,i);

Мөн for давталтыг хэдэн ч давхраар нь ашиглаж болно.

for(i=1, k=1; i<=3; i++) 

  {    for(j=1; j<=3; j++)  printf(“%d ”, k++);

        printf(“ ”);

  }

Жишээ 4 :

for(i=0,i=1000; j>i;  i++, j/=10)  printf(“%d  %d”,i,j);

Эхлэхдээ  i=0, j=1000 дуусахдаа  i=3, j=1 утгатай болно.

Жишээ 5:     1-ээс 10 хүртэлх тооны нийлбэр ол.

#include

int i, sum=0;

main()

{   for(i=1; i<=10; i++)  sum+=i;

     printf(“ %d”, sum);

}

Зөвлөгөө :     

v  for давталтыг хувьсагчийн утга тодорхой утгаар нэмэгдэх, хасагдах давталтанд ашигла.

v  for давталтын ШалгахИлэрхийлэл нь зөв илэрхийлэл эсэхийг анхаарч бай.

v  for давталтан дотор ;-аар илэрхийллүүд хоорондоо зааглагддагийг анхаар.

8.2       Нөхцөлт while давталт

Хамгийн хялбар төрлийн давталт нь while  давталт юм.

Бичигдэх хэлбэр :

while (<илэрхийлэл>)

     {  нэг буюу хэд хэдэн команд; }

Илэрхийллийн утга үнэн л байвал давталт үргэлжилнэ. while –ын арын ( ) хаалтны ард  ;  тавьж болохгүй.  Хэрвээ тавьбал while командууд хэзээ ч биелэгдэхгүй.  while-ын нөхцөлт илэрхийлэл  анх удаагаа шалгагдахдаа буруу бол while-ын командууд ерөөсөө биелэгдэхгүй.

                                                                                ( i<10 )

                                                                                printf(. . . .)

Жишээ :

/*         Дэлгэц  цэвэрлэх           */

void cls(void)

{   int i=0;

     while(i<25)          /*       25 хоосон мөр хэвлэснээр дэлгэц цэвэрлэгдэнэ        */

       {    printf(“ ”);                 /*       Нэг хоосон мөр хэвлэх        */

             i++;

       }

}

Бараг бүх Си компилятор дэлгэц цэвэрлэдэг функцтэй байдаг. Энэ арга нь хэдийгээр муу боловч дэлгэц цэвэрлэдэг аргуудын нэг юм. Харин Turbo Си­­­­­­- д  clrscr ( conio.h-д байдаг ) функцээр дэлгэц цэвэрлэнэ. Дээрх жишээнд i-ын утга 0-ээс 25 хүртэл давтана.Учир нь 25 –нь 25 –аас бага биш юм.  ( Тэнцүү )   Хэрэв дээрх жишээнд  i-ын утгыг өөрчилж өгөөгүй бол давталт мөнхийн болох магадлалтай.

8.3       Нөхцөлт do while давталт

while нь do командтай хамт нэгэн давталтыг үүсгэдэг. do … while нь while давталттай бараг адилхан юм.

Бичигдэх хэлбэр :

do

    {  нэг буюу хэд хэдэн команд;  }

            while(<илэрхийлэл>);

do давталтын команд нь илэрхийллийн утга худал болтол давтагдана.

Давталтын командууд нь дор хаяж нэг удаа биелэгдэх давталтыг  do - while ашиглан хийдэг.  Нөхцөл нь  давталтын командууд биелэгдсэний дараа шалгагддаг.

Дараах программд 0 … 9 тоо ба тэдний нийлбэрийг хэвлэж байна.

main()

{ int count=0;

   int total=0;

   do {  total+=count;

            printf(“ тоо = %d ,  Нийлбэр = %d  ” , count++, total);

         }

   while (count<10);

}

8.4       Үргэлжлүүлэх команд

Бичигдэх хэлбэр :   continue;

Энэ нь do, for, while давталтын командуудтай хамтарч хэрэглэгдэнэ. Өөрөөр хэлбэл энэ команд нь давталтын командуудын блок дотор хэрэглэгдэнэ. Программ биелж байгаад тухайн давталтын командын блок доторх continue –д удирдлага шилжвэл түүний дараагийн үйлдлүүд биелэхгүй бөгөөд дараагийн цикл шууд эхэлнэ.

Жишээ :

i=1;

while(i<100)

{ if (i % 2==0)

       {  i++;

           continue;

      }

   printf(“ %d ”, i++);

}

Энэ жишээнд   1 … 99   гэсэн завсраас сондгой тоонуудыг хэвлэж байна. Тэгш утгууд дайралдахад  if –ын нөхцөл биелэн, continue команд биелэгдэн дараагийн цикл эхлэнэ.  i –ын утга нэмэгдсэн байх тул энэ циклд i сондгой тоо байна.  Гэх мэтчилэн бүх сондгой тоог хэвлэнэ.

Жишээ :  Өмнөх жишээг for давталтаар гүйцэтгэе.

for(i=1;i<100;i++)

 {  if(i % 2==0)  continue; 

     printf(“ %d ”,i);

 }

8.5       Тасалдлын команд

Программ бичиж байх явцад циклээс ердийн бус аргаар (Давталтын нөхцөлөөс өөр аргаар ) гарах шаардлага тулгардаг.  Энэ зорилгыг хэрэгжүүлэх break команд Си хэлэнд байдаг.

Бичигдэх хэлбэр :  break;

Энэ нь мөн л давталт дотор агуулагдах ба давталтаас гарах үүрэгтэй оператор юм.  Үүнийг мөн for, while, do  давталтуудаас, мөн switch сонголтоос гарах зорилгоор ашигладаг.  Давталт биелж байгаад тасалдлын команд тааралдан биелмэгц удирдлага давталтаас гарна. Өөрөөр хэлбэл break команд биелснээр  давталт дуусна.    Жишээ :  Өмнөх жишээний continue-г break-ээр сольё.

i=1;

while(i<100)

{ if (i % 2==0)   {  i++;  break;  }

   printf(“ %d ”, i++);

}

Тэгвэл энд зөвхөн  1 гэсэн утгыг хэвлээд л давталт дуусна. Учир нь  i-ын утга 2 болсноор break комманд биелэгдэнэ.

8.6       Удирдлага шилжүүлэх  goto  комманд

Энэ командыг ашиглан программын удирдлагыг нэг цэгээс нөгөөд шилжүүлдэг. Гэхдээ ямар ч программыг энэ коммандыг ашиглахгүйгээр бичиж болдог.  Ер нь энэ командыг их хэрэглэх хэрэггүй юм. Учир нь үүнийг их хэрэглэж бичсэн программ зөв бүтэцтэй алгоритм болоход их түвэгтэй. Үүнийг улам ихээр хэрэглэх тусам шийдэхэд төвөгтэй асуудлууд гарч ирдэг.

Гэхдээ үүнийг зайлшгүй хэрэглэх зарим тохиолдлууд байдаг.  Олон давхар хэрэглэгдсэн давталтаас гарахын тулд энэ командыг ашиглана.  Учир нь break командаар давхар давхар давталтаас гарахгүй, зөвхөн дотор талын давталтаас гарна.

for( . . .  )

      for( . . .  )  

           {      . . .

                   if( Алдаа гарвал)  goto error;

           }

      . . .  

 error :

              Хэрэглэгчид алдааны тухай мэдээлэл өгөх;

              Хийж байсан үйл ажиллагаагаа зогсоох;

goto  командаар удирдлага шилжүүлэхийн тулд  удирдлага шилжиж очих газар тэмдэг тавих шаардлагатай.  Тэмдэгийг нэрлэхдээ хувьсагч яаж нэрлэдэг шиг нэрлэдэг .

Тэмдэг тавих хэлбэр :      

  <Тэмдгийн нэр>  :

Удирдлага шилжүүлэхдээ :

  goto  <Тэмдгийн нэр>;

Тэмдгийн үйлчлэх хүрээ нь зөвхөн нэг функцээр хязгаарлагдана. Өөрөөр хэлбэл өөр функцд тавьсан  тэмдэг рүү  goto –г ашиглан удирдлага шилжиж болохгүй.

Си хэлэнд функцуудыг стандарт ба хэрэглэгчийн гэж 2 ангилдаг. Стандарт функцууд нь урьдчилан тодорхойлогдсон (зохиогдсон) функцууд байдаг ба *.h  файлуудад тодорхойлогддог. Харин хэрэглэгчийн функцийг программ зохиогч зохионо. Функц нь программд олон давтан хийгдэх үйлдлүүдийг багасгаж, үйлдлүүдийг бүлэглэж өгдөг.

Хэрэглэгчийн функц тодорхойлох

Үндсэн хэлбэр:

<буцаах утгын төрөл> <ФункцНэр>(<Аргументийн жагсаалт>)

<Аргументуудын зарлалт>

{

   <Локаль хувьсагчдыг зарлах>;

    . . .

   <Функцын үндсэн бие буюу  Командууд >;

    . . .

    return (буцаах утга);

}

1.      Хэрэв функц утга буцаах шаардлагатай бол функцын нэрийн өмнө тухайн функцээс  буцаах утгын төрлийг бичиж өгнө. Хэрэв функц утга буцаадаггүй бол  түүний нэрийн өмнө нь void түлхүүр үгийг бичиж өгнө эсвэл ерөөсөө түлхүүр үг бичихгүй.  

2.      Хэрэв функц руу аливаа утга дамждаг бол түүнийг хүлээж авах хувьсагчдыг аргументууд гэж нэрлэдэг  ба  хувьсагчдыг  функцын нэрийн ард ( ) хаалтанд таслалаар зааглан бичиж өгнө. Хэрэв функц утга хүлээн авдаггүй бол ( ) хаалтанд юу ч бичихгүй.  Аргументуудын төрлийг буюу тэдний зарлалтыг дараагийн мөрд  хувьсагч зарладаг  шигээр зарлаж өгнө.

3.      Локаль хувьсагчдыг зарлах хэсэгт тухайн функц дотор л  хэрэглэгдэх хувьсагчдыг зарлаж өгнө.

4.      Харин return үйлдлийг ашиглан тухайн функцын үр дүнг  түүнийг дуудсан газарт буцаана.

Функцын биеийг { } хаалтанд бичнэ. 

             Жишээ :

int Max(a,b)

int a,b;

{           int k;

                        k=(a>b) ? a : b;

                        printf(“ Max= %d”, k);

                        return k;

}

void notice()

{  printf(“ Та түр хүлээнэ үү , бодолт хийж байна . . . ”);

}

Хэдийгээр тухайн функц ямар ч аргументгүй ч байсан түүнийг тодорхойлохдоо нэрийнх нь ард () хос хаалтыг заавал бичдэг.  Мөн дээрх функц нь утга буцаахгүй учраас  return –ыг бичээгүй байна.  Утга буцаадаггүй функцыг тодорхойлохдоо функцын нэрийнх нь өмнө  void  түлхүүр үгийг  бичиж өгдөг.

Функцыг дуудахдаа нэрээр дуудах ба хэрэв функц аргумент авдаг бол түүүнийг хаалтанд жагсааж өгнө.  Дээрх жишээнд үзүүлсэн Max функцыг дуудъя. 

 Max(i,n);

Мөн функцыг илэрхийлэлд ашиглаж болно.

k = Max(i,n);

if (Max(k,100)==100)  printf(“ Max = 100 ”);

Си хэлэнд функцээс утга буцаахдаа return түлхүүр үгийг хэрэглэдэг.  

Бичигдэх хэлбэр :

return [ ( ] <илэрхийлэл> [ ) ];

Жишээ :          return a+b;

return (a+b);

return a;

return (a);

return үйлдэл гүйцэтгэгдэхэд удирдлага тухайн функцээс гарна.  Өөрөөр хэлбэл нэг блокт түүний ард бичигдсэн үйлдлүүд биелэгдэхгүй.

int Sum(int a, int b)

{  int k;

    k=a+b;

    return k;

    printf(“Sum=%d”,k);   Я  Үйлдэл хэзээ ч биелэгдэхгүй

}

Функцыг зарлах

Функц нь  char, float, double гэх мэт янз бүрийн утга буцаадаг.   Хэрэв функц int-ээс ялгаатай утга буцаадаг бол түүнийг заавал зарлах шаардлагатай. Функцыг зарлахдаа тухайн функц рүү дамжих аргументын болон буцаах утгын төрлийг зааж өгдөг.

float  round_n();                     /*        Функцыг  зарлах        */

main()

{    round_n(123.6789, 2);           /*        Функцыг дуудах нь    */

}

/*        Функцыг тодорхойлолт         */

/*  Энэ  функц нь  x  тоог  n  оронгоор   нарийвчлана.     */

float  round_n(x,n)

float x;

int n;

{   float factor=1.0;

     int i;

     for(i=1;i<=n;i++)  factor*=10.0;

     return ((float)((int)(factor*x+0.5))/factor);

}

Дээрх жишээнд х тоог таслалаас хойш n оронгоор нарийвчилж байна. Жишээг тоон туршиж үзвэл:  54.6789 тоог 2 оронгоор нарийвчлая.  factor –д  10*10 буюу 100 гэсэн утга олгогдоно.  Тоогоо үүгээр  үржүүлснээр 5467.89 утга гарна. 0.5 –ийг нэмснээр  5468.39 болох ба  (int) хувиргалт  хийснээр 5468 болно. Энэ утгаа factor –д хувааснаар эцсийн үр дүн 54.68 гарна.

Функц нь дараах байдлаар дуудагдаж болно.

a)      x=round_n(x,2);

b)      m=3;

z=round_n(x,m);

c)      if(round_n(cost,2)>100.0)

командууд;

Функцыг Си хэлний дурын илэрхийлэлд  дотор дуудаж ашиглаж болно. Гэхдээ төрлийн зохицуулалтыг зөв хийх ёстой.  Жишээ : power функц int төрлийн утга буцаадаг.  Тэгвэл түүнийг дараах илэрхийлэлд  ашиглахдаа төрлийн зохицуулалт хийх ёстой.

float x;

x=(float)power(a,b);

Харин  x=power(a,b)  байдлаар дуудаж болохгүй.  Хэрэв функцыг дуудахдаа түүний нэрийн өмнө буцаах утгын төрлийг заагаагүй  бол  Си энэ функцын буцаах утгыг int  төрөлтэй гэж ойлгоно.

Өөрөөр хэлбэл default өгөгдлийн төрөл нь int юм Хэрэв функц үнэхээр юу ч буцаадаггүй бол түүнийг зарлахдаа нэрийн өмнө void түлхүүр үгийг хэрэглэдэг.

void print_it(n)

Ингэж void гэж тодорхойлж өгснөөр функц зарлалт ба функц дуудалтыг ялгаж өгнө . Жишээнээс үзвэл :

int  i,j;

wizard();

Энэ жишээнд тухайн функцыг ажиллуулахаар дуудаж байгаа юу эсвэл түүнийг зарлаж байгаа юм уу гэдгийг ялгахад түвэгтэй болжээ. Энэ функц нь утга буцаадаггүй учраас түүнийг зарлахдаа төрөл бичихгүй гэвэл энэ нь функц дууддаг бичлэгтэй адилхан болох юм. Иймээс утга буцаадаггүй функцыг зарлахдаа void түлхүүр үгийг хэрэглэдэг.

int i,j;

void wizard();

Одоо ийм бичлэг хэрэглэсэн тохиолдолд ямар ч түвэгтэй асуудал байхгүй болно. Void төрлийг мөн ямар ч аргумент авдаггүй функцын зарлалт болон тодорхойлолтонд хэрэглэдэг. Ингэж void төрлийг хэрэглэх нь аливаа хоёрдмол шийдлээс зайлсхийдэг сайн талтай.  Мөн аргумент авдаггүй функцыг зарлахдаа ч void түлхүүр үгийг ашигладаг.

void Sum(void);

main()

{     Sum();

}

Sum()

      {     printf(“ Sum = %d”, a+b);           }